Satranç ve matematik arasındaki bağ birçok çalışmayla katlandı. Ayrıca bazı çalışmalar da satranç oynayanların oynamayanlara göre daha zeki olduğunu gösterdi. Ancak yine de bu bir zekilik ölçütü olarak kabul edilmiyor. Çünkü yüksek bir IQ’ya sahip olan kişinin satranç becerisi yüksek olabilir yani satranç zekayı geliştirmiyor, zekiler satranç oynayabiliyor diyebiliriz.
Bir çalışmada üçüncü, dördüncü ve beşinci sınıflar deney ve kontrol grubu olarak iki farklı kategoriye ayrıldı. Çalışma grupları rastgele oluşturuldu ve deney grubunda toplam 17 sınıf, 140 kız ve 169 erkek bulunuyor. Kontrol grubunda ise 14 sınıf ve bu sınıflarda 135 kız, 116 erkek bulunuyor. Katılımcılara yöneltilen sorular ise satranç oynayıp oynamadıkları tarzında özel sorulardı.
Çalışmanın Tasarımı
Çalışma 3 ay sürdü ve kontrol ve deney gruplarında birbirinden farklı aktiviteler gerçekleştirildi. Deney grubunda zorunlu olarak satranç ve matematik öğrenimine ilişkin kurs verildi. Aynı zamanda deney grubu için CAT yazılımı sağlandı. CAT sayesinde deney grubundaki öğrencilerin yazılım kullanım süreleri ve ulaştıkları deneyim seviyeleri belirlendi. Kontrol grubuna ise gündelik yaşantılarına devam etmeleri ve haftada yalnızca 1-2 saat satranç kursuna katılmaları söylendi.
İki çalışma grubundaki öğrencilere de matematiksel temelli eğitimleri kapsayan farklı testler yapıldı ve bu testlerin bazıları anketken bazıları da matematik programlarını kapsıyordu. Testlerde aynı zamanda satranç bulmacaları ve satrançta pozisyonel durumlara göre en uygun stratejiyi bulmaya ilişkin bilişsel yetileri zorlayan sorular da vardı.
Çalışmanın Sonuçları
Çalışmanın sonuçlarına göre deney grubundaki öğrencilerde eskiye göre matematiksel problem çözme konusunda gözle görülür bir artış olduğu görüldü. Kontrol grubunda ise herhangi bir değişim gözlemlenmedi.
3 ay boyunca eğitim alan öğrencilerin satranç yeteneklerinin de önemli ölçüde geliştiği görüldü. Özet olarak deneysel süreç boyunca matematiksel problem çözme kontrol grubundakilere göre daha yüksek puan aldılar.
Satranç ve Matematiğin İlişkisi Nedir?
Satranç ve matematik izomorfik alanlar olmaları sebebiyle satranç oynayarak matematik kavramlarının daha az soyutlardır ve daha çözüm odaklı çalışırlar. Satranç oynayan bireyin hızlı düşünmesi ve tahminleri düşünmesi matematik için de lazım olacak bilgilerden ve stratejilerden ileri gelir. Satranç oyuncusunun tahtada yaptığı seçimlerle, galibiyet ve yenilgiyi algılar ve uygulama çabalarıyla doğru orantılı olarak gelişir.
Satranç bilişsel bir oyundur ve zorlayıcıdır. Satranç oynayan kişinin gelişmesi üzerine basit hesaplamaların da ötesine geçer. Tahta üstünde insan aklının hesaplayabileceği varyasyonlar ve irrasyonel olarak kendini tekrar etmeyen sayılar vardır. Unsurların tesadüf olmaması, kişinin kazandığı veya kaybettiği oyunun kalitesi, kişinin kendisine kazandırdığı farkındalıkla orantılıdır.
Matematiksel problemleri çözme yeteneği satranç pratiğini de etkiler. Araştırmalar da gösteriyor ki okuma düzeyleri ve düşünce kapasiteleri; matematiksel problem çözmeleri ve stratejik düşünme biçimlerini etkiler ve satranç eğitimi alındığında bunlar gelişir.